یکی از سرگرم‌کننده‌ترین و جذاب‌ترین بازی‌ها بین بچه‌ها که حتی مشاهده آن توسط بزرگ‌ترها هم سرگرم‌کننده است، بازی های شغلی کودکان است. یک بار کودک معلم می‌شود و بار دیگر خلبان. کودک در این بازی‌ها هر بار پا به دنیای یک شغل گذاشته و ضمن بررسی ناخودآگاه سختی‌ها و جذابیت‌های آن شغل، آن را با پوست و گوشت خود هم حس می‌کند. خستگی، ترس، خوشحالی و دودلی، همه احساسات مختلفی هستند که با گذاشتن پا جای پای مشاغل دیگر توسط کودک تجربه می‌شوند.
در ادامه خواهیم دید که بازی‌های شغلی کودکان چطور آنها را با مشاغل مختلف آشنا می‌کند و چه تأثیری در توسعه مهارت‌های حرفه‌ای و البته شناخت استعدادهای کودک دلبند شما دارد.
آشنایی با بازی های شغلی کودکان
در درجه اول، می‌توان مفیدترین جنبه بازی‌های شغلی کودکان را آشنایی آنها با مشاغل مختلف دانست. این آشنایی از جنبه‌های مختلف حائز اهمیت و مفید است. زمانی که کودک نقش معلم را بازی می‌کند، با زیروبم این شغل بیشتر آشنا می‌شود. او در حال تقلید از بزرگ‌ترها است که از ویژگی‌های سنی‌اش محسوب می‌شود. کودک با ایفای نقش معلم، از جزئیات شغل او استفاده می‌کند تا نقشش را هرچه بهتر ایفا کند. این کار باعث می‌شود تا دقت کودک بالاتر رفته و به نکات ریز و جزئی توجه بیشتری داشته باشد.
بازی‌های شغلی کودکان از جنبه‌های دیگر هم کاربرد دارد. وقتی کودکان خود را جای مشاغل مختلف می‌گذارند سختی‌های کار دیگران را بهتر درک می‌کنند. آنها می‌فهمند که معلم از گوش ندادن شاگردان و سروصدا کردنشان چقدر خسته می‌شود. این مسئله در پیدایش همدلی در کودک نقش داشته و باعث می‌شود در کلاس هم به معلم خود بیشتر گوش کند. وقتی کودکی نقش آتش‌نشان را برعهده می‌گیرد، متوجه سختی‌های کار آتش‌نشان‌ها شده و بیشتر مراقب خواهد بود تا مسبب آتش نشود.
نقش بازی‌های شغلی در توسعه مهارت‌های حرفه‌ای کودکان
یکی از کارکردهای مهم بازی های شغلی کودکان تقویت مهارت‌های جسمی و ذهنی آنها است. گاهی کودک با لگو بازی سعی می‌کند، مهارت ساخت سازه را در خود تقویت کند. با پلیس بازی مهارت حل مسئله کودک تقویت می‌شود و با پذیرفتن نقش خلبان با خیلی نکات علمی همچون جاذبه و تفاوت هدایت هواپیما با اتومبیل آشنا خواهد شد. خیلی وقت‌ها می‌توان کودکی که به شغلی علاقه‌مند است و دوست دارد آن را مدام بازی و اجرا کند، با کسی از آن حرفه آشنا کرد تا با پیچ‌وخم‌های شغل مورد علاقه خود بیشتر آشنا شود.
یک عامل مهم در بازی‌های شغلی کودک این است که بهتر است والدین مداخله و اجباری در پذیرفتن یا نپذیرفتن نقش شغلی خاصی نداشته باشند و بگذارند کودکان همان‌طور که میخواهند تخیل و علاقه خود را بسط دهند. جهت‌دهی به کودکان نسبت به خطر، سختی یا مردانه و زنانه بودن هر شغل، صرفاً موجب ایجاد سوگیری ذهنی در کودک می‌شود. مثلاً نباید به دختربچه‌ها گفت نقش آتش‌نشان را برعهده نگیر، چون مردانه است.
چگونه بازی های شغلی می‌توانند به شناخت استعدادهای کودک کمک کنند؟
این بازی‌ها می‌توانند درباره حرفه‌های مختلف به کودکان آموزش‌های زیادی بدهند. کودکان با لگوبازی می‌توانند با حرفه مهندسی عمران بیشتر آشنا شوند و شاید استعداد خود را در این زمینه بروز دهند. بازی‌های شغلی کودکان به آنها کمک می‌کند تا گاهی مسیرهای شغلی آتی خود را ترسیم کنند. کودکی که از سنین پایین در پی بررسی موجودات است و به برنامه‌های پزشکی و سریال‌های پزشکی علاقه مند است، در حال ارزیابی این شغل برای آینده خود هم هست.
در واقع بازی‌های شغلی کودکان به جهت‌گیری آنها کمک می‌کند. کودک با بالا و پایین کردن شغل موقع بازی متوجه می‌شود که آن را دوست دارد یا نه. ضمن اینکه این بازی‌ها عملکرد بچه‌ها را در مدرسه هم تقویت می‌کند. این بازی‌ها با افزایش مهارت شناختی شخصیت خود را رشد داده و احساس مسئولیت بیشتری هم خواهند کرد.
تأثیر بازی‌های شغلی بر تقویت خلاقیت و تفکر انتقادی در کودکان
بازی‌های شغلی کودکان در تقویت خلاقیت و تفکر انتقادی آنها هم نقش ویژه دارد. کودک وقتی با شغلی از نزدیک برخورد نداشته و آن را در بازی اجرا می‌کند، باید از قوه تخیل خود بهره بگیرد تا زیروبم‌های آن را کشف کند. خیلی مواقع کودک با بررسی یک شغل موقع ایفای نقش، متوجه می‌شود که این شغل چه چالش‌هایی دارد و با نگاهی انتقادی به آن می‌نگرد. ضمن اینکه این کار باعث می‌شود کودک تک‌بعدی نباشد. یکبار او نقش معلم را برعهده می‌گیرد و یک بار دیگر می‌شود پزشک. او با این کار دارد یاد می‌گیرد که مسائل مختلف را چطور حل کند و تفکر انتقادی را در خود پرورش دهد.
یکی از کارکردهای مهم بازی‌های شغلی کودکان تقویت اعتماد به نفس آنها هم هست. کودکان با شناخت مشاغل مختلف این اعتماد به نفس را خواهند داشت که آدم‌های دیگر را شناخته و اطلاعات عمومی بیشتری به دست می‌آورند. در مجموع می‌توان گفت کودکان از طریق بازی کردن بهتر از هر شیوه دیگری آموزش می‌بینند. یکی از راه‌های آموزش همدلی، آموزش مشاغل مختلف و حتی مسائل عملی به کودکان از طریق بازی‌های شغلی است. کودک می‌تواند مفاهیم زیست را با پزشک شدن، مفاهیم فیزیک را با مهندس شدن و مفاهیم شیمی را با آتش‌نشان شدن یاد بگیرد و همه این آموزش‌ها در قالب بازی انجام می‌شود.
