بازی درمانی برای عدم تمرکز; توجه و تمرکز در کودکان از جنبه‌های مهم رشد شناختی است. تأثیر بازی بر رشد توجه و تمرکز کودکان هم اهمیت بسیاری دارد. کودکان برای انجام فعالیت‌ها، دریافت اطلاعات موردنیاز از محیط و در نتیجه یادگیری، نیازمند توجه و تمرکز بهینه هستند.
بازی درمانی برای عدم تمرکز
بازی درمانی چیست؟ اگرچه دامنه توجه کودکان تحت‌تأثیر رشد بوده و با گذر زمان، روبه‌افزایش است اما همان‌گونه که باید از عضلات بدن به‌اندازه مطلوب و معین استفاده کرد تا از ضعف و آسیب حرکتی جلوگیری شود، برای تقویت و بهبود توجه و تمرکز نیز باید عضله مربوطه را تقویت کرد.
توجه، دقت و تمرکز در کودکان چیست؟
توجه به معنای توانایی تمرکز ذهن کودک بر یک موضوع، شی یا فکر و درعین‌حال حذف هر فکر، ایده، احساس و احساس غیرمرتبط دیگر از ذهن است. به توانایی ذهنی جمع‌کردن تمام توجه و معطوف کردن آن بر روی موضوعی خاص و تلاش برای پیشبرد آن کار تا زمانی که به انتها برسد، تمرکز گفته می‌شود.
ذهن فرد متمرکز می‌تواند در برابر حواس‌پرتی مقاومت کند و به‌صورت مستمر، انرژی خود را صرف دقت، تحلیل اطلاعات و پیشبرد مؤثر وظیفه کند.
عوامل تأثیرگذار در عدم توجه و تمرکز کودکان
طبق تحقیقات صورت‌گرفته در این زمینه، علت اصلی بروز اختلال عدم توجه و تمرکز در کودکان اوتیسم، عدم تکامل در سیستم عصبی و نخاع طبق سن کودکان است. البته نباید از نقش ژنتیک به عنوان یک عامل بسیار مهم غافل شد.
منشأ دیگر این اختلال نیز به دوران بارداری مادران برمی‌گردد، بروز حوادث آسیب‌رسان و یا انجام یکسری از رفتارهای پرخطر توسط مادر مانند، مصرف الکل و دخانیات در این دوران، همچنین نارس به‌دنیاآمدن نوزاد و یا آسیب در هنگام زایمان می‌توانند در عدم تکامل سیستم عصبی و نقص آن نقش مؤثری داشته و شرایط را برای بروز این اختلال برای آینده فراهم آورند.
سایر عوامل مؤثر در عدم توجه و تمرکز کودکان
- اختلال در رشد
- آسیب‌های مغزی در دوران کودکی
- کم‌وزیاد شدن بیش از حد ترشحات هورمونی
- عوامل فیزیولوژیکی
- عوامل اجتماعی
- مجموعه عوامل محیطی
- مسائل روان‌شناختی
مشکلاتی که باعث کاهش تمرکز در کودکان اوتیسم خواهند شد
تغذیه نامناسب
کمبود برخی ویتامین‌ها و پروتئین‌ها سرعت پردازش اطلاعات را کاهش می‌دهد و منجر به عدم تمرکز در کودکان می‌شود. علاوه بر این، برخی از خوراکی‌ها، خصوصاً مواد قندی و پرچرب، توجه را مختل می‌کنند.
کمبود خواب
یکی از مهم‌ترین پیامدهای منفی کم‌خوابی افزایش حواس‌پرتی در کودکان است. وقتی کودک کم می‌خوابد، امواج مغزی‌اش کندتر می‌شوند و به همین دلیل قادر به تمرکزکردن نیست.
خیره‌خیره نگاه‌کردن
بر اساس تجربیات و پژوهش‌ها، چشمان ما هنگام توجه به اطلاعات و پردازش آنها مدام در حرکت است. پس وقتی یک کودک هنگام انجام تکالیف یا در حین گفت‌وگو با اطرافیان در حال زل‌زدن به افق است، یعنی تمرکز ندارد.
کم‌تحرکی
نداشتن ورزش و فعالیت جسمانی باعث انباشت انرژی در کودک اوتیسم می‌شود و او را تحریک‌پذیر می‌کند. علاوه بر این، کم‌تحرکی سلامت روان کودک را به خطر می‌اندازد و آرامش ذهنی او را می‌گیرد.
استرس و اضطراب
استرس و اضطراب در کودکان اوتیسم از دیگر عواملی‌ست که به‌‌شدت تمرکز را مختل می‌کند. استرس بخشی از حافظه را اِشغال کرده و حفظ توجه پیوسته را از بین می‌برد.
نقش بازی درمانی در افزایش توجه و تمرکز در کودکان
کودکان از طریق بازی‌درمانی یاد می‌گیرند جهان و جایگاه خود را در آن درک کنند. بازی‌درمانی به کودکان کمک می‌کند تا احساسات درونی و عمیق‌ترین احساسات خود را به نمایش بگذارند.
بازی‌های جالب برای افزایش توجه و تمرکز در کودکان با اختلال طیف اوتیسم
پازل جدول کلمات متقاطع و پازل تصویر:
جدول کلمات متقاطع توجه به کلمات و توانایی توالی را بهبود می‌بخشد. به همین ترتیب، پازل‌های تصویری که در آنها کودک کم‌سن‌وسال شما باید به دنبال چیزهایی باشد که «اشتباه» هستند یا به دنبال اشیایی بگردد که به‌سختی پیدا می‌شوند، توجه و تمرکز او بهبود خواهد یافت.
بازی‌های حافظه و تمرکز:
این نوع بازی‌ها به کودک این امکان را می‌دهد که بتواند دنباله‌هایی از محرک‌های دیداری و شنیداری را به‌خاطر بسپارد.
راه‌رفتن روی جدول
با کودک خود به کوچه بروید و از او بخواهید، مسافتی را روی جدول کنار کوچه یا خیابان راه برود و دست‌های خود را باز نگه دارد، این بازی کمک زیادی به حفظ تعادل بدن و تمرکز او دارد.
بازی همراه با موسیقی
کودکان اوتیسم اغلب نیاز به یادآوری برای تمرکز روی تکالیفشان دارند. تحقیقات نشان داده که موسیقی و بازی‌های توجه و تمرکز کمک زیادی به سازماندهی فضا و زمان می‌کند؛ بنابراین، یکی از روش‌های یادگیری و حافظه برای کودکان اوتیسم، بازی همراه با موسیقی است؛ یعنی تکالیف او را با موسیقی و آهنگ به او یادآور شوید تا او به کارهای روزمره‌اش بپردازد.
نتیجه‌گیری
استفاده از روش‌های متنوع و خلاقانه مانند بازی، موسیقی، و تکنیک‌های آموزشی متناسب، می‌تواند تأثیر بسزایی در بهبود توجه، تمرکز و مهارت‌های اجتماعی کودکان اوتیسم داشته باشد. اهمیت بازی‌درمانی بخصوص ازاین‌جهت مطرح است که به کودکان کمک می‌کند احساساتی را که قادر به بیانشانان نیستند را با این روش بیان کنند.
