بازی‌درمانی گروهی برای کودکان چیست؟ نوعی درمان است که عمدتاً برای کودکان استفاده می‌شود. اگرچه ممکن است بازی‌درمانی در ابتدا شبیه به یک زمان بازی معمولی به‌نظر برسد، اما این درمان می‌تواند بسیار مؤثر واقع شود. یک درمانگر حرفه‌ای از این زمان برای مشاهده و کسب اطلاعات در ارتباط با مشکلات کودک بهره می‌گیرد. همچنین، درمانگر می‌تواند به کودک کمک کند تا احساساتش را شناسایی کرده و با آسیب‌های حل‌نشده مقابله کند. از طریق بازی، کودکان می‌آموزند چگونه با موقعیت‌های دشوار کنار بیایند و رفتارهای مناسب را در شرایط ناخوشایند از خود نشان دهند. در این میان، خرید بازیهای آموزشی برای کودکان نیز می‌تواند نقش مؤثری در تقویت مهارت‌های مقابله‌ای و رشد هیجانی آن‌ها داشته باشد، زیرا این بازی‌ها علاوه بر جنبه تفریحی، به رشد ذهنی و احساسی کودک نیز کمک می‌کنند.
بازی‌درمانی گروهی برای کودکان
فضای امنی را برای کودکان فراهم می‌کند تا تجربیات و احساسات خود را با سایر کودکان با نگرانی‌ها یا تشخیص‌های مشابه به اشتراک بگذارند. درمانگران از بازیهای درمانی گروهی برای بسیاری از مراجعین خود استفاده می‌کنند، از جمله:
- شن‌درمانی
- گل‌بازی درمانی
- هنردرمانی
- تکنیک‌های آرامش‌بخش
مزایای بازیهای گروهی برای کودکان
گروه‌درمانی به درمانگر اجازه می‌دهد تا تعاملات رابطه‌ای را مشاهده کند. او می‌تواند باهدف بهبود خودآگاهی و مهارت‌های همدلی با دیگران، به آرامی توجه کودکان را به احساسات خود و دیگر کودکان در جمع جلب کند. به‌خاطر داشته باشید که:
- برای گروه‌های کوچک سه تا چهار ساله بهترین نتیجه را دارد.
- بازی‌درمانی گروهی برای کودکان در سنین مشابه با نگرانی‌های ظاهری مشابه بهترین اثربخشی را دارد.
طبق جدیدترین تحقیقات به‌دست آمده تا 71 درصد از کودکانی که به بازی‌درمانی‌های گروهی مراجعه می‌کنند به درمان، پاسخ مثبت می‌دهند. درحالی که برخی از کودکان ممکن است با تردید وارد گروه شوند و شروع کنند، اما به مرور اعتماد به درمانگر بیشتر می‌شود. همانطور که کودکان با گروه راحت‌تر می‌شوند و پیوندشان با یکدیگر تقویت می‌شود، ممکن است کودک در بازی‌ها خلاق‌تر عمل کند و از لحاظ کلامی نیز بهتر شود.
برخی از مزایای بالقوه بازی‌درمانی عبارتند از:
- پذیرش مسئولیت بیشتر در قبال برخی رفتارها
- توسعه راهبردهای مقابله‌ای و مهارت‌های حل مسئله خلاق
- احترام به خود
- همدلی و احترام به دیگران
- کاهش اضطراب و استرس
- یادگیری انواع تجربیات و بیان احساسات
- بهبود مهارت‌های اجتماعی
- تقویت روابط خانوادگی
یکی از رویکردهایی که می‌تواند به کاهش رفتارهای وسواسی و کمک به کودک در درک، شناسایی و مدیریت افکار تکراری و اضطراب‌زا کمک کند، بازی‌درمانی وسواس کودکان است. همچنین می‌تواند کودکان را به استفاده از زبان تشویق کند و مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت آن‌ها را بهبود بخشد. به‌خاطر داشته باشید، در بسیاری از مواقع بازی‌درمانی به‌تنهایی برای یک اختلال کافی نیست، اما می‌توان آن را در کنار سایر روش‌های درمانی استفاده کرد.
تکنیک‌های بازی‌درمانی
جلسات معمولا 30 دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد و یک بار در هفته یا بیشتر برگزار می‌شود. تعداد جلسات مورد نیاز به کودک و میزان پاسخ او به این نوع درمان بستگی دارد. درمان می‌تواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود. بازی‌درمانی می‌تواند مستقیم یا غیرمستقیم باشد. در رویکرد مستقیم، درمانگر با مشخص کردن اسباب‌بازی‌ها یا بازی‌هایی که در جلسه استفاده می‌شود، رهبری را بر عهده بگیرد. درمانگر بازی را با هدفی خاص هدایت می‌کند. رویکرد غیرمستقیم ساختار کمتری دارد. کودک می‌تواند اسباب‌بازی‌ها و بازی‌ها را به‌دلخواه انتخاب کند. آن‌ها آزادند که به روش خودشان با دستورالعمل‌ها و وقفه‌های کم بازی کنند. درمانگر از نزدیک مشاهده و درصورت لزوم مشارکت خواهد کرد.
جلسات باید در محیطی برگزار شود که کودک در آن احساس امنیت کند و محدودیت‌های کمی وجود داشته باشد. درمانگر ممکن است از تکنیک‌های مختلف و ده‌ها بازی گروهی خلاقانه و هدفمند استفاده کند. از جمله آن این موارد است:
- تجسم‌های خلاقانه
- داستان‌سرایی
- نقش‌آفرینی (رول‌پلی)
- تبلت‌های اسباب‌بازی
- استفاده از انواع عروسک، حیوانات عروسکی و ماسک
- لگوها و انواع جورچین‌ها
- هنر و کاردستی
- آب‌بازی و شن‌بازی
- بلوک‌ها و اسباب‌بازی‌های ساختمانی
- رقص و حرکات خلاق
- بازیهای موزیکال
بازی‌درمانی گروهی برای کودکان اوتیسم
اغلب به‌عنوان یک درمان کمکی برای کودکان با اختلال طیف اوتیسم مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از کودکان با اختلال طیف اوتیسم دارای نقاط قوت بسیار چشمگیری هستند، مانند توانایی خارق‌العاده در حافظه‌ی تصویری. اما معمولاً این کودکان در تعامل و ارتباط با دیگران با چالش‌هایی روبه‌رو هستند که به‌هنگام استرس و اضطراب ممکن است برای خودآرام‌سازی، رفتارهای تکراری‌ای را انجام دهند. آن‌ها طیف محدودی از علایق دارند.
اگرچه بازی‌درمانی به‌تنهایی برای بهبود علائم اختلال اوتیسم و بالا بردن کیفیت زندگی آن‌ها و مستقل‌شدنشان کافی نیست، اما می‌تواند در کنار دیگر رویکردهای درمانی بسیار مؤثر واقع شود. مثلاً برای کودکان با اختلال اوتیسم در سطح یک، بازی‌درمانی، یک رویکرد درمانی بسیار مناسب برای آموزش و شناخت انواع احساسات، چگونگی مدیریت رفتار به‌هنگام رویارویی با اتفاقات مختلف، رد یا تأیید در برابر درخواست‌ها محسوب می‌شود. همچنین، استفاده از بازی‌درمانی برای کودکان پرخاشگر نیز نشان می‌دهد که در کنترل هیجانات و کاهش رفتارهای ناسازگارانه مؤثر است. درواقع برای کودکانی که تشخیص اختلال طیف اوتیسم گرفتند، بازی‌درمانی می‌تواند به رفع مشکلات ارتباطی‌ای که اغلب در ارتباط با این اختلال رخ می‌دهد، مانند اضطراب و استرس در برخورد با موقعیت‌های ناآشنا کمک کند.
