بازی درمانی و مشکلات عاطفی; بیش از 10 درصد از کودکان خردسال با مشکلات بالینی قابل توجه سلامت روان دست‌وپنجه نرم می‌کنند. بسیاری از این اختلالات بالینی، درمان‌های مؤثری با داده‌های دقیق دارند. از جمله مهمترین آنها مشکلات عاطفی است. اگر این مشکلات در اوایل کودکی درمان نشود در بزرگسالی مشکلات شخصیتی برای فرد ایجاد خواهد کرد.
بازی درمانی و مشکلات عاطفی در کودکان چیست؟
مشکلات عاطفی در کودکان، هم در عواطف و هم در رفتارها چالش‌هایی جدی ایجاد می‌کنند. آنها بر عملکرد کودک در بیشتر یا همه زمینه‌های زندگی تأثیر می‌گذارند. مشکلات عاطفی در کودکان تنظیم هیجانات و انتخاب رفتار مناسب در موقعیت‌های مختلف را برای کودک دشوار می‌کنند. مشکل عاطفی در کودک در موفقیت در مدرسه، کنترل احساسات و به‌طورکلی شاد بودن فرد در زندگی تأثیر منفی می‌گذارد. مشکلات عاطفی در کودکان همه ابعاد زندگی کودک اعم از احساسات، رفتارها، رشد اجتماعی و عملکرد شناختی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
نقش بازی در درمان مشکلات عاطفی کودکان چیست؟
کودکان از طریق بازی با محیط اطراف خود ارتباط برقرار می‌کنند. آنان احساسات خود مانند: ترس، شادی، عصبانیت را بیان می‌کنند و سپس احساس امنیت و ارزشمندی بهشان دست می‌دهد. یکی از روش‌های جدید رفع مشکلات عاطفی در کودکان، بازی‌درمانی است. بازی‌درمانی تأثیر زیادی در ابراز احساسات کودکان دارد. بعضی از فعالیت‌ها و بازی‌ها، مشکلات عاطفی را کاهش می‌دهند. مثلا در رنگ‌آمیزی، کودک از رنگ‌ها برای بیان درونیات خود و نمایش آنها استفاده می‌کند. نقاشی نه‌تنها امکان بروز افکار کودک را فراهم می‌کند؛ بلکه شیوه‌ای برای بیان احساسات نیز هست. گل‌بازی هم برای ابراز خشم و اندوه و ترس بسیار مؤثر است.
فواید بازی‌درمانی برای مشکلات عاطفی عبارت‌اند از:
- کودک یاد می‌گیرد به قوانین احترام بگذارد و حقوق دیگران را رعایت کند.
- می‌آموزد احساسات دیگران را درک کند و بتواند با آنها همدلی کند.
- احساسات مختلف خودش را بشناسد و بتواند آنها را در موقعیت‌های مختلف ابراز کند.
- خلاقیت کودک تقویت می‌شود.
- یاد می‌گیرد مسئولیت‌پذیر باشد.
- مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی و حرکتی او در بازی‌درمانی بهبود پیدا می‌کنند.
- اعتماد به نفسش بالاتر می‌رود.
- احساس ارزشمندی و موردتوجه بودن می‌کند.
- ویژگی‌های رفتاری کودک در طول بازی نمایان می‌شود.
- هیجانات کودک تخلیه می‌شود.
چالش‌های خانوادگی و مشکلات عاطفی کودکان
روابط عاطفی در خانواده از اهمیت بسیاری برخوردارند. ارتباطات سالم و مؤثر بین اعضای خانواده، اساسی‌ترین عامل برای سازگاری کودکان است. طبق تحقیقات کودکان از ۶ ماهگی متوجه اختلاف و تنش‌های موجود در خانواده می‌شوند و این چالش‌های خانوادگی امنیت عاطفی کودک را به خطر می‌اندازد و ترس جدایی از والدین و تنها ماندن را در آنها تقویت می‌کند. کودک نیاز دارد از محبت بی‌قیدوشرط والدین در دوران کودکی بهره‌مند شود و این محبت در رشد عاطفی کودک تأثیر بسیار زیادی دارد. منشأ مشکلات عاطفی کودکان از خانه شروع می‌شود و کودکانی که در خانواده‌های پرتنش رشد می‌کنند دچار مشکلات عاطفی خواهند شد. آنها همواره ترس و اضطراب دارند؛ زیرا توانایی کنترل شرایط را نداشته و حتی نمی‌توانند متوجه شوند که آیا این درگیری به پایان خواهد رسید و اگر به پایان می‌رسد زمان آن کی خواهد بود.
قدرت بازی‌درمانی در بهبود چالش‌های خانوادگی
متخصصان با بررسی رفتارهای کودک، مشکلات را شناخته و در جهت بهبود آن قدم بر‌می‌دارند. به کمک بازی‌درمانی کودکان مکانیسم‌های مقابله‌ای جدید در مواجهه با رویدادهای مختلف و همچنین نحوه تغییر رفتارهای نامناسب را می‌آموزند. بدین ترتیب به‌مرورزمان تغییراتی اساسی در روند رفتاری کودکان قابل‌مشاهده خواهد بود. در بازی‌درمانی، والدین درگیر بازی می‌شوند و درمانگر مهارت‌های ضروری تعاملی را آموزش می‌دهد. بازی‌درمانی می‌تواند به‌عنوان یک درمان مؤثر برای بسیاری از چالش‌های خانوادگی مورداستفاده قرار گیرد. بازی‌درمانی یک روش عملی و کاربردی برای کودکان فراهم می‌کند تا با احساسات خود ارتباط برقرار کنند. مشکلات عاطفی کودکان و احساسات پیچیده مانند غم، اندوه، سوءاستفاده یا ضربه حاد روحی از این طریق ابراز خواهد شد.
نتیجه‌گیری
تعاملات مثبت و سازنده در خانواده می‌تواند به کاهش رفتارهای ناپسند و تقویت رفتارهای مطلوب در کودکان منجر شود. به کودکان مهارت‌های حل مسئله را آموزش دهید و آنها را تشویق کنید تا خودشان راه‌حل‌هایی برای مشکلاتشان پیدا کنند.
زمانی که کودکان در محیطی سرشار از محبت و توجه رشد می‌کنند، احساس امنیت و اعتمادبه‌نفس در آنها تقویت می‌شود. والدینی که به نیازهای عاطفی کودکان پاسخ می‌دهند و آنها را درک می‌کنند، پایه‌های محکمی برای رشد عاطفی سالم فرزندان خود فراهم می‌کنند.
