بازیدرمانی اختلال نقص توجه – بیش فعالی به چه صورت میباشد؟ اختلال نقص توجه- بیش فعالی (ADHD) شایعترین اختلالی است که برای کودکان و نوجوانان تشخیص میدهند. اختلال نقص توجه- بیش فعالی بیش از 10 تا 12 درصد از کودکان را تحت تأثیر قرار میدهد. پسران معمولاً 2 تا 3 برابر بیشتر از دختران مبتلا هستند و بسیار معمول است که خواهر و برادر همگی تشخیصها و گزینههای درمانی مشابهی دریافت کنند.
بازیدرمانی اختلال نقص توجه
بازیهای آموزشی کودکان دارای اختلال نقص توجه- بیش فعالی (ADHD) با طراحی تعاملی و هدفمند، به بهبود تمرکز، حافظه کاری و مهارتهای سازمانی کمک میکنند. این بازیها با کاهش حواسپرتی و فراهمسازی بازخورد فوری، یادگیری را مؤثرتر و لذتبخشتر میسازند. استفاده از محتوای چندحسی و ساختار مرحلهای در این بازیها، نقش مهمی در ارتقای خودتنظیمی و کنترل هیجانی این کودکان دارد.
علائم اختلال بیشفعالی / نقص توجه
- بیتوجهی: مشکل در گوش دادن، عدم توجه به جزئیات و فراموشی.
- تکانشگری: مشکل در کنترل توانایی قطع کردن فعالیت، عدم توانایی صبر کردن در نوبت و …
- بیشفعالی: مشکل در نشستن یا انجام فعالیتهای ساکن، حرکت مداوم/ بی قراری و …
فعالیت بدنی و بازی میتواند به کودکان کمک کند تا با علائم اختلال نقص توجه- بیش فعالی کنار بیایند و در برخی شرایط حتی میتوانند جایگزین نیاز به دارو شوند. بررسیها نشان داده است که بازی در فضای باز باعث بهبود دامنه توجه کودکان میشود. کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی معمولاً اکثر حرفهای شما را «نه» یا «این کار را انجام نده» میشنوند، که میتواند مانند یک تنبیه باشد که بر پویایی خانواده شما فشار وارد کند. امّا هنگامیکه ارتباطات، درخواستها و فعالیتهای مورد نظر را از طریق بازی ارائه میدهید، کمتر شبیه یک تنبیه است و بیشتر شبیه یک محیط یادگیری سازنده میشود.
بازیدرمانی با یک بازیدرمانگر متخصص
بازیدرمانی، با یک بازی درمانگر متخصص، در حال تبدیل شدن به یک تکنیک محبوب برای کمک به کودکان برای مقابله با علائم اختلال نقص توجه- بیش فعالی است. که بهویژه میتواند بر علائم مربوط به چالش بازی با سایر کودکان، مهارتهای اجتماعی و روابط این کودکان اثرگذار باشد. بازیدرمانی یک رویکرد نوآورانه و موثر برای کمک به کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی برای غلبه بر مشکلات و ارتقاء رشد کلی خود ارائه میدهد.
مزایای اجتماعی بازی درمانی اختلال نقص توجه – بیش فعالی
بازی درمانی برای کودکان بیش فعال، مهارت های اجتماعی را بهبود میبخشد
بازیدرمانی یک محیط امن را فراهم میکند. که در آن کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی میتوانند مهارتهای اجتماعی خود را توسعه و بهبود ببخشند. فعالیتهای بازی گروهی به آنها امکان میدهد یاد بگیرند که به اشتراک بگذارند، همکاری کنند، تعارضات را حل کنند و به طور موثر با همسالان خود ارتباط برقرار کنند. با تمرین این مهارتهای اجتماعی ضروری از طریق بازی، کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی میتوانند روابط خود را با دیگران بهبود ببخشند و احساس تعلق در آنها ایجاد شود.
تقویت روابط بین فردی
جلسات بازی گروهی به کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی اجازه میدهد تا با همسالان خود ارتباط برقرار کنند و روابط بین فردی مثبتی ایجاد کنند. با بازی کردن با هم، آنها میتوانند دوستی ایجاد کنند، تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و احساس کنند که مورد قبول و درک قرار میگیرند. این تعاملات اجتماعی مثبت به رفاه عاطفی آنها کمک میکند و یک محیط حمایتی برای رشد آنها ایجاد میکند.
کسب مهارتهای مشترک
بازیدرمانی در کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی همکاری را تشویق میکند. با شرکت در فعالیتهای بازی تیمی، آنها میآموزند که با هم کار کنند، مسئولیتها را تقسیم کنند و به اهداف مشترک دست یابند. همکاری در بازی همچنین باعث رشد مهارتهایی مانند گوش دادن، احترام به نظرات دیگران و یافتن راهحلهای جمعی میشود. این مهارتهای مشارکتی که از طریق بازی آموخته میشوند را میتوان به سایر زمینههای زندگی آنها مانند مدرسه و فعالیتهای فوق برنامه منتقل کرد.
فواید عاطفی بازی درمانی برای کودکان با اختلال نقص توجه – بیش فعالی
بیان و مدیریت احساسات
بازی فضای امنی را برای کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی فراهم میکند تا بتوانند احساسات خود را بیان و مدیریت کنند. از طریق بازی، آنها میتوانند احساسات مختلف را کشف کنند و یاد بگیرند که آنها را به درستی تشخیص دهند و مدیریت کنند. به عنوان مثال، از طریق ایفای نقش، کودکان میتوانند موقعیتهایی را شبیهسازی کنند که به آنها اجازه میدهد احساسات خود را بیان و درک کنند و راهبردهایی برای تنظیم آن بیابند.
کاهش استرس و اضطراب
بازی میتواند نوعی آرامش و سرگرمی برای کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی باشد. با انجام فعالیتها و بازیهای لذتبخش، آنها میتوانند سطح استرس خود را کاهش دهند و اضطراب را از بین ببرند. بازیدرمانی همچنین میتواند استراتژیهای خاصی را برای مدیریت استرس و اضطراب ارائه دهد، مانند تکنیکهای تنفس و تمرینهای آرامش روان. این ابزارها میتوانند در زندگی روزمره کودکان برای مقابله با موقعیتهای استرسزا مفید باشند، بهویژه در مدرسه که با ارزیابیها یا تعاملات اجتماعی شدید مواجه میشوند.
مزایای شناختی بازی درمانی اختلال نقص توجه – بیش فعالی
بهبود توجه و تمرکز
بازی میتواند ابزار موثری برای بهبود توجه و تمرکز در کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی باشد. فعالیتها و بازیهای چالشبرانگیز و جذاب، نیاز به تمرکز ذهنی دارند، که به کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی کمک میکند توانایی تمرکز بر روی یک کار مشخص را توسعه دهند. از طریق بازیهای شناختی یا ذهنی، کودکان میتوانند توجه انتخابی و توانایی نادیده گرفتن حواس پرتی را تقویت کنند. علاوه بر این، برخی از بازیها ممکن است شامل عناصری از ساختار زمان باشند که به کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی کمک میکند، تا زمان خود را بهتر مدیریت کنند و توانایی خود را برای تمرکز روی یک کار در یک دوره زمانی بهبود بخشند.
توسعه مهارتهای شناختی
بازیدرمانی فرصتهای زیادی برای توسعه مهارتهای شناختی برای کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی فراهم میکند. بازیهای منطقی، معماها، پازلها و بازیهای حافظه، مهارتهای حل مسئله، استدلال منطقی، برنامهریزی و سازماندهی آنها را به چالش میکشد. این فعالیتهای هیجانانگیز و پرچالش مغز آنها را تحریک میکند، باعث رشد عملکردهای اجرایی و تقویت عملکرد تحصیلی آنها میشود. علاوه بر این، با پرورش خلاقیت و تخیل، بازی میتواند به کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی کمک کند تا مهارتهای تفکر واگرا، تفکر انتقادی و حل خلاقانه مسائل را توسعه دهند.
خلاقیت و تخیل را پرورش میدهد
انواع بازی های کودکان، خلاقیت و تخیل را در کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی پرورش میدهد. آنها با درگیر شدن در نقشآفرینی، فعالیتهای هنری یا بازیهای ساخت و ساز، توانایی خود را برای تفکر خلاق، خلق ایدههای بدیع و کشف احتمالات جدید توسعه میدهند. خلاقیت، انعطافپذیری ذهنی و توانایی آنها را برای یافتن راهحلهای خلاقانه برای مشکلاتی که با آن روبرو هستند، تقویت میکند. علاوه بر این، بازی خلاق میتواند منبع سرگرمی و رضایت برای کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی باشد که به ایجاد عزتنفس و انگیزه آنها کمک میکند.
با انواع تکنیکهای بازی درمانی اختلال نقص توجه و بیش فعالی آشنا شوید
بازی درمانی اختلال نقص توجه و بیش فعالی میتواند شکل فعال داشته باشد یا غیر فعال. در بازی درمانی فعال، تعداد اسباببازیهای کودک محدود است و درمانگر با بازی کودک را به هدف مشخص هدایت میکند. بازیهای تخیلی معمولاً در بازی درمانی فعال بهکار میروند تا احساسات کودک و تجربیاتش ارزیابی شود. بازیدرمانی غیرفعال نیز زمانی است که کودک به صورت فعال درگیر است و درباره هدف بازی نظر میدهد. تخیل کودک اینجا اهمیت زیادی دارد و همچنین به کودک حس مهم بودن داده میشود.
بازیدرمانی میتواند با والد و کودک و یا با کودک و درمانگرش انجام شود. بازی درمانی والد و کودک در بهبود رابطه والدین و کودک و آشنایی بیشتر والدین از نیازهای کودک نقش بسزایی دارد. در ادامه به چند تکنیک بازی درمانی اختلال نقص توجه و بیش فعالی اشاره میکنیم:
1. بازی با اسباببازی
در این شیوه بازیدرمانی از انواع اسباببازیها بسته به نیاز کودک استفاده میشود. بازیهای حسی، بالون، حباب، توپ بازی از جمله اسباببازیهای کاربردی هستند. کودکانی که بیش فعال هستند با توپ بازی و بازیهای حرکتی میتوانند انرژی خود را تخلیه کنند. شیوههای مختلف بازی با توپ وجود دارد که والدین هم میتوانند آنها را به کار بگیرند. بازی درمانی با توپ را میتوان در فضای باز انجام داد.
2. نقاشی و کلاژ
یکی از شیوههای پرکاربرد و موثر بازیدرمانی نقاشی و رنگآمیزی است. کودکان بسیاری از ناگفتههای خود را در نقاشیهایشان بیان میکنند و درمانگر میتواند از طریق نقاشیهای کودک به تصورات و افکار کودک پی ببرد. کلاژ هم یکی شیوههای جذاب بازیدرمانی است که به بیان احساسات و هیجانات کودکان کمک میکند.
3. بازی ایفای نقش
زمانی که کودک نقش افراد مختلف را بازی میکند میتواند از این طریق استرس و اضطراب خود را نشان دهد. کودک با بازیهای عروسکی، با پوشیدن لباس دیگری و یا با بازیهای ابرقهرمانی ایفای نقش میکند.
4. شنبازی
یکی از شیوههای موثر در بازی درمانی اختلال نقص توجه شن بازی است. کودک با شن بازی احساسات و هیجانات خود را بروز میدهد و روی حواس مختلف خود کار میکند. شن نقش آرامشبخشی دارد و کودک با فروبردن دستان خود در شن احساس خوبی خواهد داشت و با انواع بازیها در شن برای زمان طولانی مشغول خواهد شد.
5. انواع بازی با آب
از دیگر شیوههای بازی درمانی اختلال نقص توجه بازی با آب است. آب بازی مهارتهای مختلفی را در کودک پرورش میدهد و کودک در آن زمان زیادی را صرف تمرکز و کاوش میکند. همچنین آب آرامشبخش است و برای کودکانی که تنش زیادی دارند میتواند احساس آرامش و ریلکسی به همراه داشته باشد.
6. بازیهای حرکتی
بازیهای موزیکال و حرکات رقص در بازی درمانی اختلال نقص توجه و بیش فعالی مفید هستند. این بازیها به کاهش خشم کمک کرده و انرژی کودک را هم تخلیه میکنند. ضمن اینکه موسیقی اثر درمانی دارد و موسیقیدرمانی هم میتواند احساسات منفی را از کودک گرفته و اثری آرامشبخش در وی بگذارد. آموزش نواختن آلات موسیقی هم تکنیک خوبی است که هم تمرکز را تقویت میکند و هم با نواختن موسیقی احساس آرامش را به همراه دارد. بازیهای گروهی مانند بسکتبال و فوتبال هم علاوه بر اینکه مهارتهای حرکتی کودک را تقویت میکنند، نیاز به تمرکز و انرژی زیادی هم دارند.
نتیجهگیری
در نتیجه، بازیدرمانی مزایای بسیاری را برای کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی ارائه میدهد. با ارتقاء رشد اجتماعی، عاطفی و شناختی، به آنها کمک میکند تا بر چالشهای مرتبط با این اختلال غلبه کنند. از طریق تکنیکهای بازیدرمانی مناسب، کودکان با اختلال نقص توجه-بیش فعالی میتوانند مهارتهای اجتماعی خود را تقویت کنند، احساسات خود را مدیریت کنند، توجه و تمرکز خود را بهبود ببخشند، مهارتهای شناختی خود را توسعه دهند و خلاقیت خود را پرورش دهند. بازیدرمانی یک رویکرد درمانی موثر و لذتبخش است که میتواند به رشد و رفاه کودکان با اختلال نقص توجه- بیش فعالی کمک کند.