شن بازی درمانی و تاثیر آن در کودکان اوتیسم

اهمیت بازی

بازی با تولد کودک آغاز می­گردد و بلافاصله پس از تولد فعالیت­های انطباقی جهت سازگاری با محیط جدیدتر ظاهر می­شوند. بازی مهم­ترین بخش زندگی کودک است.

کودک در بازی نیازهای حسی، حرکتی، درکی، شناختی و اجتماعی خود را برآورده می­سازد و انرژی خود را تخلیه می­کند. اینکار باعث افزایش آرامش و توجه و تمرکز او می­شود. در واقع بازی طبیعی­ترین شکل تمایل کودک برای تماس و برخورد با دنیای اطرافش است.

شن بازی در کودکان با اختلال طیف اتیسم

در واقع بازی مانند یک روش درمانی در خدمات برای کودکان با اختلال طیف اتیسم عمل می­کند. استفاده از بازی و روش­های مختلف اجرای بازی­ها یکی از فعالیت­های مفرح آموزشی است که در خدمات توانبخشی این کودکان کاربرد زیادی دارد.

استفاده از شن و ماسه در بازی قدمت بسیار زیادی دارد. در گذشته و اکنون فضای شنی از نظر بسیاری از فرهنگ­ها خصوصیات نقش حفاظت­کنندگی دارد. درمانگر در بازی با شن به عنوان تسهیلگر عمل می­کند و مراجعان می­توانند آزادانه هیجانات و تصاویر ذهنی خود را با استفاده از شن و ابزارهای مینیاتوری موجود در جعبه شن خلق کنند. بازی با استفاده از شن به عنوان راهی در کاهش مشکلات هیجانی و چالشی مورد تایید است و پژوهشی­های صورت گرفته تاثیر بازی با شن را بر رفتارهای چالشی و اظطراب کودکان اتیسم که از مشکلات برجسته این کودکان است، تایید می­کنند.

برای بازی با شن کافی است جعبه شن، مقداری آب و وسایلی نظیر بیل و اسباب­بازی­های مینیاتوری و کوچک داشته باشیم.

شن باید در دو نوع مرطوب و خشک وجود داشته باشد تا کودک بتواند هر دو را لمس کند و تفاوت و شباهت بین آن­ها را درک کند، شن خشک در راستای تجربه­آموزی (مانند نرمی و روندگی شن) و شن خیس برای ساختن برج، تپه، خانه و… مفید است. کودک می­تواند با شن­ها وسایلی نظیر تپه و خانه بسازد و به بازی­های تخیلی مشغول گردد. در واقع بازی با شن مهارت­های مختلفی را در کودک با اختلال طیف اتیسم تقویت می­کند؛ از جمله: بهبود توانایی صحبت کردن، رشد و تقویت مهارت­های حرکتی و هماهنگی­ها، رشد و پرورش مهارت­های اجتماعی، پرورش قدرت تجسم فضایی و هندسی، پرورش حس لامسه و پرورش قدرت خلاقیت و ابتکار.

شن­بازی چگونه مهارت­های مختلف را تقویت می­کند؟

تقویت مهارت حرکتی ظریف

حرکت ظریف به رشد ماهیچه­های کوچک بدن، به ویژه عضلات انگشت اشاره دارد. در گودال شنی، کودکان می‌توانند روی قدرت و کنترل عضلات انگشت خود کار کنند، به خصوص زمانی که با انگشتان خود شن و ماسه را حفر می­کنند.

هماهنگی چشم و دست

یک کار ساده مانند بیل زدن شن و ماسه در سطل با یک بیل کوچک نیاز به تمرکز و هماهنگی زیادی دارد.

تقویت مهارت حرکتی درشت

همانطور که عضلات کوچک در حین شن بازی تحریک می‌شوند، عضلات بزرگ نیز تحریک خواهند شد. در حین بازی با شن، کودکان حرکاتی مانند کندن، ریختن، هل دادن و بلند کردن را انجام می­دهند. این حرکات، مهارت حرکتی درشت عضلات بزرگ را می‌سازد.

تقویت مفاهیم شناختی

در حالی که کودکان در حال بازی هستند، مفاهیم جدیدی (که مفاهیم ریاضی هم هستند) مانند پرکردن، بیشتر، کمتر، یکی دیگر، خالی، پر و غیره را یاد می­گیرند.

حل مسئله

کودکان در حین بازی دائما در حال حل مشکلات هستند. زمانی که کودک راهی برای ساختن یک سطح شیبدار برای عبور کامیون‎ها پیدا می­کند، نیاز دارد از اشیاء بیشتری به عنوان پایه برای بالا نگه داشتن آن استفاده کند. در این مرحله، فرد چالش‌ها را می‌بیند و هر کاری که ممکن است انجام می‌دهد تا آنها را از بین ببرد و موفق شود.

خلاقیت

شن بازی یک بازی خلاقانه است. شن فرصتی را برای خلق آزادانه، بدون درخواست بزرگسالان برای نتیجه خاص، فراهم می­کند. در واقع هیچ فرمول از پیش تعیین شده‌ای برای کودک وجود ندارد و می­تواند به صورت کاملا خلاقانه بازی خود را در شن هدایت کند.

پرورش حس لامسه

کودک دائم در حال لمس زبری­ها و نرمی­های شن است و از این طریق می­تواند حس­های خود را تعدیل کند.

مهارت‌های اجتماعی

کودک در بازی با شن در حضور کودکان دیگر یاد می­گیرد با بقیه چیزی بسازد و با آنها بازی کند. این کار نیاز به صحبت و مذاکره زیاد دارد. آنها باید در مورد آنچه می­سازند، اینکه چه کسی چه چیزی را می‌سازد و چگونه آن را انجام می‌دهد، باهم گفتگو کنند.