نقش اسباب بازی در رشد کودک چیست؟

۱۵ خرداد ,۱۴۰۲ وبلاگ 2

نقش اسباب بازی در رشد کودک چیست؟ بهترین شکل فعالیت طبیعی برای هر کودک، بازی کردن است. بنا بر نظر متخصصان رشد “بازی” كار و شغل كودک است. بازی یکی از نیازهای کودک است که ضمن سرگرمی، او را برای ورود به زندگی واقعی آماده می سازد. رشد بخش بسیار مهمی از زندگی کودکان است. بنابراین نیازمند توجه و دقت زیاد والدین و افرادی است که در زمینه آموزش با کودکان فعالیت دارند. فراهم کردن بستری مناسب در قالب بازی برای کودکان در یک محیط مناسب و امن نیز می‌تواند کمک قابل توجهی به رشد کودکان داشته باشد. یکی از مهمترین ابزارها در این مسیر اسباب بازی ها هستند که نمیتوانیم از نقش بسیار مهم این ابزارها در مسیر رشدی کودکان و همچنین مسیر آموزش و یادگیری آنها، غافل شویم.

کودکان با بازی با اسباب بازی به دستاوردهای مهم رشدی خود میرسند. بازی با اسباب بازی ها توانایی هایی به کودکان میدهد و مهارتهای مختلفی را تقویت میکند که به عنوان مفاهیم پایه برای آینده آنان مورد نیاز است. علاوه بر این کودکان از طریق اسباب بازی ها بیشتر در محیط اطراف خود قرار میگیرند و درباره آن میآموزند، بیشتر با دیگران معاشرت میکنند و دنیای اطراف خود را بهتر درک میکنند. از لحظه ای که یک کودک اسباب بازی را در دست میگیرد، سفری برای رشد، یادگیری واکتشاف خود را شروع میکند. میتوانیم بگوییم نقش اسباب بازی در رشد کودکان چندوجهی است و زمینه را برای رشد جسمی، ذهنی، شناختی، زبانی، حسی، عاطفی و اجتماعی کودک فراهم می‌کند.

نقش اسباب بازی در رشد کودک

بازی‌ها برای کودکان به عنوان یک راه برای خلق تجربه و یادگیری از دنیای پیرامونشان، توسعه مهارت‌های اجتماعی و حرکتی، افزایش اعتماد به نفس و احساس خوشبختی، کاهش تنش و استرس، و بهبود حافظه و تمرکز بسیار موثر است. در جریان بازی، نیروهای جسمی و ذهنی کودک مثل خیال‌بافی، دقت و توجه، نظم و انضباط، چابکی و سرعت عمل رشد می‌کنند. همچنین بازی باعث بروز انگیزه در جهت کسب تجارب اجتماعی در کودکان می‌شود. کودکان با بازی می‌آموزند چطور از فکرشان استفاده کنند و حرکاتشان را کنترل کنند و در آخر احساس خوبی داشته باشند. همچنین، بازی‌ها به کودکان کمک می کنند تا مهارت‌های جدیدی را بیاموزند، از جمله حل مسئله، مهارت های اجتماعی، برنامه ریزی، تمرکز و توجه، و کنترل حرکات بدن.

بازی‌های گروهی همچنین می تواند به کودکان کمک کند تا با دیگران در ارتباط باشند، تفاوت های فرهنگی و اجتماعی را درک کنند و یاد بگیرند که به دیگران احترام بگذارند. بازی‌های مفرح و جذاب همچنین می توانند به کودکان کمک کنند تا پذیرش قوانین و مسئولیت پذیری را بیاموزند. کودکان با بازی کردن می توانند به شکل‌های خلاقانه و نوآورانه به مسائل نگریسته و چشم انداز های جدید ارائه دهند. بازی یك عنصر كلیدی در تكامل شناختی كودک است. كودک ازطریق بازی می‌تواند دانش و توانایی‌هایش را در حل مسایل افزایش دهد. بازی‌ها به کودکان کمک می کنند تا به صورت فعال و خلاق در زندگی شرکت کنند و به عنوان یک راه برای تحقق اهداف و رشد شخصی و اجتماعی خود استفاده کنند

اسباب بازی برای کودکان

نقش اسباب بازی در رشد کودک چیست؟ اسباب بازی برای کودکان نقش بسیار مهمی در توسعه‌ی فکری، جسمی و اجتماعی دارند. این اسباب بازی ها علاوه بر سرگرم کردن کودکان، به آن ها کمک میکنند تا درک بهتری از دنیای اطراف پیدا کنند و دانش خود را در مورد اجسام و پدیده های اطراف خود بیشتر کنند. اسباب بازی ها به کودکان کمک میکنند که مهارت های مختلف را یاد بگیرند. مثلا، بازی با لگوها به کودکان کمک میکند تا مهارت های ساخت و ساز و خلاقیت خود را بهبود ببخشند. همچنین بازی با اسباب بازی های حرکتی مثل توپ، توپک، دوچرخه و… به کودکان کمک میکند تا بدن خود را توسعه دهند و لذت ببرند. بازی با اسباب بازی ها به کودکان کمک می‌کند تا احساسات خود را نشان دهند و درک بهتری از آن‌ها پیدا کنند. این اسباب بازی‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا با شخصیت‌های مختلف آشنا شوند و بتوانند با دوستان خود بهتر ارتباط برقرار کنند.

هنگامی که کودکان بازی می کنند یاد می گیرند که از فکرشان و حواس شان استفاده کنند. به وسیله چشیدن ، جویدن ، دیدن ، حس کردن و شنیدن چیزهای مختلف؛ رنگ ها، اندازه ها، ترتیب و چیدمان، وزن و… را یاد می گیرند. و ضمن بازی های فکری و ذهنی تجربه های زیادی به دست می آورند. پس می‌توان گفت که اسباب بازی ها نقش مهمی در توسعه‌ی کودکان دارند و باید به عنوان یکی از ابزارهای ضروری برای رشد و تحول کودکان در نظر گرفته شوند.

مزایا و نقش اسباب بازی در رشد کودک

تقویت حافظه و تمرکز:

با بازی با اسباب بازی، کودکان می‌توانند حافظه و تمرکز خود را تقویت کنند. برای مثال، بازی با پازل‌ها، شطرنج، کارت‌های حافظه و… به کودکان کمک می‌کند که حافظه خود را بهبود ببخشند و تمرکز خود را افزایش دهند.

توسعه مهارت های اجتماعی:

بازی با اسباب بازی می‌تواند کودکان را در یادگیری مهارت‌های اجتماعی نیز تقویت کند. برای مثال، بازی با اسباب بازی‌های قابلیت تعاملی مثل بازی‌های نقش‌آفرینی و… به کودکان کمک می‌کند که مهارت های ارتباطی، همکاری و تفکر اجتماعی خود را بهبود بخشند.

آموزش مفاهیم:

بازی با اسباب بازی می‌تواند به کودکان کمک کند که مفاهیم مختلفی را به طور سرگرم‌کننده یاد بگیرند. برای مثال، بازی با اسباب بازی‌های فضایی، هوانوردی، شنا و… به کودکان کمک می‌کند که مفاهیمی را در مورد دنیای پیرامون خود فرابگیرند.

تقویت خلاقیت:

بازی با اسباب بازی می‌تواند به کودکان کمک کند تا خلاقیت خود را بهبود بخشند. برای مثال، بازی با اسباب بازی‌های ساخت و ساز مانند لگو و… به کودکان کمک می‌کند تا ایده‌های خلاقانه‌تری داشته باشند و خلاقیت خود را در ساختارهای مختلف نشان دهند.

بهبود حالت روحی:

با بازی با اسباب بازی، کودکان می‌توانند حالت روحی خود را بهبود بخشند و از تنش‌های روزمره خود دور شوند. بازی با اسباب بازی به کودکان فرصت می‌دهد تا لذت ببرند، استراحت کنند و با اینکه سرگرم هستند، ذهن خود را از همه چیز پاک کنند.

توانایی حل مساله:

بازی با اسباب بازی می‌تواند برای توسعه توانایی حل مسئله در کودکان بسیار مفید باشد. به طور کلی، انجام بازی‌هایی که نیازمند حل مسئله و استدلال هستند، می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های فکری خود را تقویت کنند. آنها با ترکیب و ترکیب کردن اشیاء، ساختارها و قطعات، می‌توانند راه‌حل‌های جدیدی را برای مسائل پیدا کنند. به این ترتیب یک کودک می تواند مهارت‌هایی مانند تصمیم‌گیری، تفکر سیستماتیک و حل مسئله را تمرین کند. اسباب بازی به کودکان این شانس را می‌دهد که بارها و بارها مهارت‌های جدید را تمرین کنند. اسباب‌بازی‌ها که به بچه‌ها فرصتی می‌دهد تا به تنهایی یا با کمی مربیگری چیزی را متوجه شوند، مهارت‌های تفکر منطقی را تقویت کرده و به آنها کمک می‌کند تا بتوانند همواره مشکلات خود را حل کنند.

اسباب‌بازی‌هایی که به بچه‌ها اجازه می‌دهد از تخیلاتشان استفاده کنند و هر بازی که خودشان می‌خواهند انجام دهند،‌ باعث می‌شوند وقتی بچه‌ها بزرگتر شدند بدون این که حوصله‌شان سر برود از زندگی لذت ببرند. بنابراین، بازی با اسباب بازی به کودکان کمک می‌کند تا در انواع مختلفی بهبود و توسعه یابند و در حقیقت بازی با اسباب بازی برای آنها نوعی آموزش محسوب می شود. اسباب بازی خوب موجب پرورش خلاقیت در کودکان می گردد و به هماهنگی ذهن و بدن منجر می شود، لذا آگاهی والدین در مورد انتخاب اسباب بازی های مناسب برای فرزندان بسیار دارای اهمیت است.

رشد جسمانی و عاطفی کودک

رشد جسمانی بخش مهمی از زندگی کودک است که طیف وسیعی از مهارت ها از جمله مهارت های حرکتی؛ ظریف؛ درشت؛ تعادل و هماهنگی ها را شامل میشود. رشد اجتماعی و عاطفی نیز یکی از مهمترین مولفه های زندگی کودکان است و اسباببازیها در دوران اولیه زندگی کودک فرصتی را فراهم میکنند تا کودکان به طور طبیعی با مفاهیم اجتماعی آشنا شوند. یک اسباب بازی مناسب قابلیت این را دارد تا تمام موارد فوق را تقویت کند.

مطلب پیشنهادی: مراحل رشد و بازی در کودکان

فواید و نقش اسباب بازی در رشد کودک

در حالت کلی از فواید یک اسباب بازی مناسب می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

موجب رشد یکپارچه دستگاه‌های حسی میشود.
هماهنگی های اعضای بدن را تقویت میکند.
باعث تقویت حواس کودک میگردد.
نیرو و انرژی کودک را به بهترین شکل مصرف میکند.
کودک به توانمندی های فکری و بدنی خود آگاهی پیدا میکند.
در تثبیت غلبه طرفی (به طور مثال دست برتر) نقش دارند.
در شناخت جهت ها و تقویت ادراک فضایی موثر است.
در یادگیری زبان نقش بسزایی دارد.
در رشد هوش کودک نیز بسیار موثر است و وی با مفاهیم ساخت، فضا و شکل آشنا میشود.
رفتارهای هوشمندانه کودک را تقویت میکند.
زمینه استفاده از قوه تخیل را در کودک فراهم میکند.
زمینه تفکر را فراهم میکند.
توجه و تمرکز را بالا میبرد.
به کودک در برقرای ارتباط و نحوه تعامل با هم سن و سال های خود کمک میکند.
رعایت نوبت و حس همدلی را تقویت میکند.
راه را برای بیان احساسات و افکار کودکان هموارتر میکند.
در تقویت حافظه کودکان نقش مهی دارد.
در شکل گیری و تقویت اعتماد به نفس کودک نقش بسزایی دارد.

نقش اسباب بازی در رشد و تربیت کودک بیش از یک سرگرمی است و یک ابزار بسیار مهم در تربیت اصولی کودکان محسوب می‌شود. بنابراین بسیار مهم است در انتخاب اسباب بازی دقت زیادی داشته باشیم و اسباب بازی هایی را در اختیار کودکان خود قرار دهیم که هم در دسترس باشند و هم مهارت های مختلف ذکر شده را در کودکان شکل دهند و در مواردی تقویت کنند.

کدام اسباب‌‌بازی‌ها برای رشد کودک مناسب‌ترند؟

با توجه به نقش اسباب بازی در رشد کودک، والدین معمولا به دنبال بهترین اسباب‌بازی‌ها برای رشد فرزندان خود هستند. در ادامه ضمن بررسی دوره‌های مختلف سنی، اسباب‌بازی مناسب هر سن را هم به شما معرفی خواهیم کرد:

از تولد تا ۶ ماهگی

کودکان موقع تولد تا شش ماهگی به صداها توجه زیادی دارند. آنها می‌توانند چند ثانیه به دستان خود نگاه کنند یا آن را به دهان خود ببرند. کودکان معمولاً به اشیای معلق توجه نشان داده و دوست دارند به آن دست بزنند. حتماً دیده‌اید که کودکان در این سن، اسباب‌بازی‌ها را به دهان خود می‌برند. آنها با طرف مقابل خود ارتباط چشمی برقرار می‌کنند. در این سن میزان خواب کودکان بیشتر است و حواسشان نیز در حال رشد است. به همین دلیل اسباب‌بازی‌های مختلفی که حواس شنوایی، بینایی و دیداری آنها را تقویت‌ کند، برای آنها مفید خواهد بود.

خواندن کتاب و شعر و داستان در این دوره برای کودکان کار درستی است. همچنین برای تقویت حس شنوایی کودکان از اسباب‌بازی‌هایی با موسیقی ملایم استفاده کنید. جغجغه و کتاب‌های موزیکال در این دوره بسیار مفیدند. می‌توانید با آویزان کردن آویزهای موسیقایی در بالای تخت کودک انواع حواس بینایی، شنوایی و لامسه او را تقویت کنید.

۷ تا ۱۲ ماهه

کودکان در این سنین به تقلید صدا پرداخته و به حرکات پاسخ می‌دهند. آنها می‌توانند فعالیت‌های حرکتی ساده دیگران را تشخیص بدهند و دوست دارد چیزهای پنهان شده از مقابل چشم خود را بیابند. اسباب‌بازی‌هایی که صدا تولید می‌کنند و با فشردن دکمه، صداهای مختلف از آنها بیرون می‌آید در این دوره بسیار مفید خواهند بود. دندان‌گیرهای مختلفی هم در بازار هست که به کودکان کمک می‌کند با درآوردن دندان کنار بیایند.

می‌توان از انواع جورچین‌ها استفاده کرد و با کمک اشیایی که در دل هم قرار می‌گیرند، مهارت‌های حرکتی درشت را در آنان تقویت کرد. از زمانی که کودک توانست بایستد، می‌توانید چیزهای مختلف را به دستش بدهید و او آنها جابه‌جا کند. همچنین بلوک‌های چوبی درشت نیز در این سن مناسب هستند. انواع وسایل چرخ‌دار مثل ماشین اسباب‌بازی هم به کودک کمک می‎‌کنند تا حرکات دست خود را تقویت کند.

کودکان بالای یک سال

برخی از اسباب‌بازی‌ها هستند که در تمام سنین به رشد و تکامل کودک کمک می‌کنند. لگو از جمله این اسباب‌بازی‌ها است. این اسباب‌بازی که در اندازه‌ها و ابعاد مختلف یافت می‌شود، در بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت کودک نقش دارد. پازل‌ها هم در رنگ‌ها و با ابعاد مختلف برای کلیه سنین مناسب‌اند. از پازل‌های چوبی درشت که در سنین نوزادی و سال‌های اولیه کاربرد دارند گرفته تا پازل‌های بسیار ریز که در سنین بالاتر برای تقویت توجه مفیدند.

همچنین شما در کلیه سنین می‌توانید از انواع شیوه‌های نقاشی برای رشد کودک خود کمک بگیرید. رنگ انگشتی از جمله وسایل هنری جذابی است که می‌تواند ضمن کمک به انواع حواس کودک، خلاقیت را هم در وی پرورش بدهد. عروسک‌های نمایشی هم در سنین مختلف برای کودکان جذابیت دارند. در سنین پایین شما با عروسک‌های انگشتی می‌توانید توجه کودک را به خود جلب کنید. همچنین در سنین بالاتر انواع پاپت‌های بزرگ‌تر برای اجرای نمایش‌های عروسکی مورد علاقه کودکان هستند.