نقاشی درمانی چیست؟ هرآنچه که باید درباره این روش بدانید!

نقاشی درمانی چیست؟ بر اساس لغت‌نامه بریتانیکا؛ هنر، تجربه یا چیزی است که از طریق مهارت یا تخیل و به صورت آگاهانه، خلق می‌شود. کلمه هنر شامل طیف وسیعی از رسانه‌ها نثل نقاشی، مجسمه‌سازی، عکاسی، هنرهای تزئینی، طراحی و خطاطی می‌شود. 

اهداف متفاوتی در خلق هنر وجود دارد و در طول تاریخ هنر همواره بخش جدانشدنی از فرهنگ و تمدن انسانی بوده است و ردپای آن در تمام اعصار تاریخ بشریت مشهود است. در ادامه به توصیف اجمالی نقش هنر و به طور خاص هنر نقاشی در درمان می‌پردازیم.

نقاشی درمانی چیست؟

هنر درمانی ابزاری است که درمانگران از طریق آن به مراجعین خود کمک می‌کنند تا افکار و عواطف خود را ابراز، توصیف و درمان کنند. مراجعین در هنر درمانی به کندوکاو عواطف خود می‌پردازند، تعارضات درونی خود و یا احساساتی که موجب مضطرب شدن آن‌ها می‌شود را کشف می‌کنند. 

انواع متفاوتی دارد و بسته به هدف درمان، روش درمانگر و نیاز درمان‌جو می‌تواند شامل رقص، موسیقی، نقاشی درمانی و یا ترکیبی از انواع هنرها جهت ابراز عواطف و افکار درمان‌جو باشد. افراد از طریق نقاشی درمانی می‌توانند به طور خلاقانه و از دیدگاهی نوین به افکار و عواطف خود نگاه کنند و بینش جدید و ارزشمندی نسبت به خود به دست آورند. 

این بینش جدید با افزایش خودآگاهی فرد، منجر به افزایش سلامت او می‌شود. علاوه بر این تخلیه سالم هیجانات منفی در علم روان‌شناسی به معنای افزایش ظرفیت عاطفی فرد و بالا بردن میزان تاب‌آوری او در رویارویی با مسائل مختلف فردی و زندگی شخصی و اجتماعی اوست.

تاریخچه نقاشی درمانی

اصطلاح هنردرمانی به عنوان یک روش درمان رسمی در اواسط قرن بیستم میلادی در اروپا توسط ادرین هیل هنرمند بریتانیایی، در سال ۱۹۴۲ مطرح شد. هنر درمانی خیلی زود از طریق ادوارد ادمسون که روابط بین ابراز هنری و تخلیه هیجانی را مطالعه می‌کرد، وارد بیمارستان‌های روانپزشکی شد. انجمن هنر درمانگران بریتانیا در سال ۱۹۶۴ تأسیس شد. 

این مرکز یکی از نخستین مراکزی بود به طور تخصصی از هنر در درمان روان‌شناختی افراد استفاده می‌کرد. همزمان با بریتانیا، هنردرمانی در آمریکا هم رواج پیدا کرد. مارگارت نامبرگ و ادیت کریمر از تأثیرگذارترین افراد این حوزه در آمریکا بودند. نامبرگ متقد بود که هنر به فرد این امکان را می‌دهد تا از طریق تداعی آزاد، آنچه در ناخوداگاه خود دارد را ابراز کند. انجمن هنردرمانی آمریکا در سال 1969 تاسیس شد.

شیوه‌های اجرایی نقاشی درمانی

روان‌درمانگرانی که از هنر و نقاشی به عنوان روش درمان مراجعین استفاده می‌کنند، از ابزار متداول روان‌درمانی مثل ارزیابی اختلالات، ارتباط گرفتن با مراجع، تهیه طرح درمان و ثبت گزارش روند درمان استفاده می‌کنند.

هدف از نقاشی درمانی این است که به افراد کمک کنیم تا خلاقیت خود را به کار گیرند و از این طریق بتوانند خود را ابراز کرده و روش‌هایی نوینی جهت افزایش بینش درونی به دست آورده و مهارت‌های مقابله‌ای جدیدی کسب کنند. نقاشی این کار را از طریق کاوش و شناخت عواطف، افزایش خودآگاهی، مقابله با استرس، افزایش اعتماد به نفس و بهبود مهارت‌های اجتماعی انجام می‌دهد.

شیوه‌های اجرایی نقاشی‌درمانی می‌تواند شامل:

رنگ‌آمیزی، طراحی، تصویرگری، کشیدن طرح‌های ساده، نقاشی با انگشت و خط‌خطی کردن شود.

مراجعین، نقاشی می‌کشند. آنها می‌توانند نقاشی خود را تحلیل کرده و توضیح دهند که این نقاشی چه حسی به آنها می‌دهد. افراد از طریق بررسی و تفسیر نقاشی و قالب کلی آن به خصوص در کودکان می‌توانند متوجه تعارضاتی که بر افکار، عواطف و رفتارهای آن تأثیر می‌گذارد، بشوند.

فواید نقاشی درمانی در کودکان

از نقاشی درمانی برای تشخیص و درمان اختلالات رفتاری و شناختی می‌توان استفاده کرد. نقاشی درمانی مناسب افراد در تمام سنین است. این روش به خصوص برای تشخیص و درمان مشکلات و مسائل دوران کودکی بسیار مفید است چرا که کودک می‌تواند افکار و عواطف خود را بدون استفاده از مهارت‌های پیچیده کلامی، ابراز کند. 

نقاشی درمانی می‌تواند در ارتقاء مهارت‌های ارتباطی، تحلیل تروما، تنظیم هیجانات، توسعه عملکردهای شناختی و تقویت توانمندی‌های اجتماعی به کودک کمک کند. نقاشی درمانی در افراد نوجوان به آنها کمک می‌کند که بدون داشتن شرم برچسب خوردن، عواطف و افکار درونی خود را به راحتی ابراز کنند.

مزایای نقاشی درمانی برای بزرگسالان

نقاشی درمانی یکی از رایج‌ترین روش‌های مورد استفاده در هنر درمانی است. افراد از طریق نقاشی درمانی خودشان را به واسطه رنگ، بافت و استفاده از ادوات نقاشی ابراز می‌کنند. نقاشی یکی از روش‌های مؤثر تخلیه هیجانی است و به افراد کمک می‌کند تا عواطف خود را روی بوم یا کاغذ نقاشی بروز دهند. 

در جلسات نقاشی درمانی معمولاً از نقاشی با آبرنگ، نقاشی اکریلیک یا نقاشی با رنگ روغن استفاده می‌شود. هرکدام از روش‌های نام برده شده ویژگی‌های منحصر به فردی دارند که می‌توان آنها را تجربه و کشف کرد. فرد می‌تواند با استفاده از طیف متنوعی از رنگ‌های شاد و پرانرژی تا رنگ‌هایی با تناژ لطیف‌تر، به ابراز دنیای درون خود بپردازد.

در نقاشی فرد می‌تواند خود را به طور بصری ابراز کند. آنها می‌توانند این کار را از طریق کشیدن طرح‌های ساده و یا با استفاده از طرح‌های پیچیده و تصویرگری انجام دهند. در جلسات نقاشی بزرگسالان، به طور معمول از زغال، مداد و یا پاستل استفاده می‌شود. نقاشی می‌تواند یک روش خود آرام‌سازی برای فرد باشد و تمرکز او را به لحظة حال معطوف کرده و واسطی برای به جریان انداختن خلاقیت او باشد.

نتیجه‌گیری

نقاشی درمانی یکی از روش‌های قدیمی در روان‌تحلیل‌گری است که نخستین بار در بریتانیا و آمریکا، در اواسط قرن بیستم میلادی، رواج یافت. این روش به مرور راه به بیمارستان‌های روانپزشکی پیدا کرد و تبدیل به بخش جدانشدنی روان‌درمانی شد. این روش برای افراد در هر سنی و با هر میزان استعداد کلامی یا هنری مناسب است و محدودیتی ندارد. 

در نقاشی درمانی با کمک به تخلیه هیجانات فرد به او کمک می‌کنیم از این روش جهت خودآرام‌سازی، تنظیم هیجانات و افزایش خودآگاهی استفاده کند. علاوه بر این، نقاشی درمانی یکی از خوشایندترین و کم‌هزینه‌ترین روش‌های روان‌درمانی است که هر‌کسی می‌تواند از فواید بی‌شمار روانی و عاطفی آن بهره‌مند شود.