بازی درمانی چیست و چگونه به کودکان کمک میکند؟ تاثیر بازی در تقویت هوش کودک چیست؟ کودکان از طریق بازیدرمانی، میآموزند که با دیگران ارتباط برقرار کرده، احساسات خود را ابراز کنند، رفتار خود را اصلاح نمایند، مهارتهای حل مسئله را توسعه دهند و انواع روشهای ارتباط با دیگران را بیاموزند. بازی فاصله روانی ایمن را از مشکلات آنها فراهم میکند و شرایط بیان افکار و احساسات متناسب با رشدشان را ممکن میکند. بازی فرآیندی چند بعدی است که در خدمت تکامل و رشد کودک است. بازی میتواند راهی جهت تخلیهی انرژیهای درونی کودک باشد و راه را برای یادگیریهای او هموار سازد. همچنین بازی میتواند منجر به رشد اجتماعی و بهبود مهارتهای ارتباطی کودک شود. بازیدرمانی یک تعامل کمکی بین کودک و بزرگسال آموزشدیده است که درمانگر تلاش میکند از طریق ارتباط نمادین در بازی، راههایی برای ایجاد ارتباط و کاهش آشفتگیهای هیجانی کودک بیابد. بهطوری که کودک در طی تعاملات بینفردی با درمانگر، پذیرش، تخلیه هیجانی، کاهش اثرات رنجآور، جهتدهی مجدد تکانهها و تجزیه هیجانی را تجربه میکند.
بازی درمانی چیست؟ رویکرد فعالی است که میتوان آن را به طور انفرادی یا گروهی به کار برد. به گونهای که به کودکان اجازه میدهند تا به واسطه بازی، با درمانگر ارتباط برقرار کرده و احساسات هوشیار و ناهشیارشان را آشکار سازد. بازی وسیلهای فوقالعاده کارآمد و مؤثر است که با کمک آن میتوان وارد دنیای درونی کودکان شد.
بازی کردن پدیده جدیدی نیست، انسانها از دیرباز با بازی با همدیگر ارتباط برقرار میکردند و پیوندهای اجتماعی خود را از طریق بازی تقویت میکردند. با توجه به اهمیت بازی در کودکی و نقش آن در رشد شناختی، هیجانی، ذهنی و عاطفی کودک، درمان از طریق بازی هم به یکی از شیوههای درمانی نوین تبدیل شده است. شیوهای که در آن کودک بدون هیچ جبر و تظاهری خودش است و با بازی کردن تلاش میشود تا به درمان او کمک کرد. در ادامه ضمن ارائه توضیحات دقیق از اینکه بازی درمانی چیست به نقش آن در کمک به بهبود حال کودکان و اثرات درمانی آن اشاره خواهیم کرد.
بازی درمانی چیست؟
برای آگاهی بیشتر از اینکه بازی درمانی چیست باید به شما بگوییم که بازیدرمانی شیوهای از درمان است که بیشتر برای کودکان استفاده میشود؛ معمولاً زمانی که بزرگترها و افراد بالغ، یا حتی نوجوانان برای مشکلات مختلف یا بیان احساساتشان به روانشناسان و روانکاوان مراجعه میکنند، راحتتر میتوانند درباره مسائل صحبت کنند. آنها به حدی از بلوغ فکری رسیدهاند تا دست به کنکاش در درون خود بزنند و به درمانگر کمک کنند وارد دنیای درون آنها شود. این در حالی است که کودکان نمیتوانند به طور واضح و شفاف احساسات یا مشکلاتشان را برای والدین یا سایر بزرگسالان بیان کنند؛ در واقع بازی اولین و مهمترین شیوه ارتباطی کودک است.
درمانگر از طریق بازی میتواند احساسات و افکار او را از ضمیر ناهشیار به سطح هوشیار آورد. مهمترین مسئله در بازیدرمانی این است که بچهها بهخوبی با آن ارتباط میگیرند؛ زیرا شبیه سایر مکالمات روزمرهای که با یک بزرگسال انجام میشود نیست و به همین دلیل رویکرد درمانی به خود میگیرد. بازی درمانگر علاوه بر اینکه میتواند با استفاده از بازی به بینش و درک درستی از مشکلات کودک برسد، به او در کشف احساسات و مقابله با آسیبهای حل نشده کمک میکند. در واقع کودکان از طریق بازیدرمانی مکانیزمهای مقابلهای جدید و نحوه تغییر رفتارهای نامناسب را میآموزند.
چرا بازی درمانی کمک کننده است؟
- انواع بازی های کودکان به آنها اجازه میدهد تا احساسات خود را به صورتی کارآمد بیان کنند و برای انجام این کار بازی راهی طبیعی است. کودکان بازی کردن را دوست دارند و نیازی نیست آنها را وادار کنیم تا بازی کنند. این برعکس زمانی است که کودک را روی صندلی نشانده و از او میخواهیم حرف بزند. کودکان خیلی از ناگفتهها را در بازیها، نقاشیها و کارهایی که دوست دارند به ما میگویند.
- بازی به بزرگسالان اجازه میدهد که وارد دنیای کودکان شوند و به کودکان نشان دهند کـه آنها را به رسمیت میشناسد و میپذیرد. وقتی یک بزرگسال بـا یـک کـودک بازی میکند، نوعی تساوی قدرت موقتی وجود دارد و کمتر احتمال دارد که کودک از جانب بزرگسال احساس تهدید کند. بزرگسال در این حالت همقد کودک میشود و از روبهرو با وی تعامل دارد و دیگر از موضع بالا با کودک مواجه نخواهد شد. کودکان متوجه این تغییرات میشوند و از آن استقبال میکنند.
- مشاهده کودکان در حین بازی به بزرگسالان کمک میکند تا آنها را بهتر درک کنند. تنها کافی است کمی دقت کنید تا بتوانید علت بازیهای خاص کودکان را متوجه شوید.
- از آنجا که بازی برای کودکان لذتبخش است، بازی کودکان را ترغیب میکند تا آرام باشند و از این طریق، اضطراب و حالت دفاعی آنان کاهش مییابد. کودکان در هنگام بازی خود واقعیشان هستند و نیازی به تظاهر و دروغگویی نخواهند داشت.
- بازی فرصتهایی را برای کودکان فراهم میسازد تا مهارتهای اجتماعی را که ممکـن اسـت در سایر موقعیتها سودمند باشند را به دست آورند. بسیاری از مهارتهای ارتباطی، بازی نقش و تمرین آن در بازیهای کودکان جلوهگر شده است. کودکی که با اسباببازیهایش خرید میکند، در حال تمرین فعالیت خرید کردن در آینده است. این مسئله در مورد پذیرش نقشها مانند نقش آتشنشان و معلم هم صادق است. این کار به بسط همدلی در افراد نیز کمک میکند.
- بازی به کودکان فرصت میدهد تا نقشهای جدید را بازی کنند و در محیطی ایمن رویکردهای گوناگون حلمسئله را مورد آزمایش قرار دهند. در واقع با این بازیها، کودکان از قدرت خلاقیت خود استفاده میکنند. این کار به آنها کمک خواهد کرد تا در بزرگسالی هم در شرایط سخت و در چارچوبهای مختلف بتوانند خارج از مرز فکر و عمل کنند.
